محصولات سلولزی: گنجینه‌ای از طبیعت در خدمت بشر
سلولز، پلیمری طبیعی و فراوان است که دیواره سلولی گیاهان را تشکیل می‌دهد. این ماده نه تنها در طبیعت به وفور یافت می‌شود، بلکه در صنایع مختلف نیز کاربردهای گسترده‌ای دارد. محصولات سلولزی از کاغذ و مقوا گرفته تا منسوجات و بسته‌بندی، به طور جدایی‌ناپذیری در زندگی روزمره ما تنیده شده‌اند. در این مقاله، به بررسی جامع محصولات سلولزی، مزایای آن‌ها و فرآیند تولیدشان خواهیم پرداخت.
سلولز چیست؟
سلولز یک پلی‌ساکارید خطی است که از واحدهای گلوکز تشکیل شده است. این ماده به دلیل ساختار کریستالی و پیوندهای هیدروژنی قوی، بسیار مقاوم و پایدار است. سلولز فراوان‌ترین ماده آلی روی زمین است و در دیواره سلولی گیاهان، جلبک‌ها و برخی از باکتری‌ها یافت می‌شود.
فرآیند تولید محصولات سلولزی به طور کلی شامل مراحل زیر است:
- تهیه خمیر چوب:چوب به عنوان منبع اصلی سلولز، ابتدا به قطعات کوچک خرد شده و سپس با استفاده از روش‌های مکانیکی و شیمیایی به خمیر چوب تبدیل می‌شود. در روش مکانیکی، چوب با استفاده از فشار و حرارت فیبریزه می‌شود و در روش شیمیایی، از مواد شیمیایی برای جدا کردن لیگنین (ماده‌ای که سلولز را به هم متصل می‌کند) استفاده می‌شود.
- سفید کردن خمیر: خمیر چوب حاصل از مرحله قبل به رنگ قهوه‌ای است. برای سفید کردن آن از مواد شیمیایی مانند کلر و پراکسید هیدروژن استفاده می‌شود.
- ساخت کاغذ: خمیر چوب سفید شده به صورت لایه نازکی روی یک توری فلزی پهن شده است. و سپس با استفاده از فشار و حرارت خشک می‌شود تا به ورق کاغذ تبدیل شود.
- پردازش‌های بعدی: بسته به نوع محصول نهایی، کاغذ ممکن است تحت فرآیندهای دیگری مانند پوشش‌دهی، چاپ و لمینیت قرار گیرد.
انواع محصولات سلولزی را بشناسیم:
در واقع می توان گفت این محصولات تنوع بسیار زیادی دارند و در صنایع مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارند. برخی از مهم‌ترین این دسته از محصولات عبارتند از:
- کاغذ و مقوا: کاغذ و مقوا در صنایع چاپ، بسته‌بندی، نوشت‌افزار و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد دارند.
- منسوجات: الیاف سلولزی برای تولید پارچه، لباس، حوله و سایر محصولات نساجی استفاده می‌شود.
- بسته بندی: محصولات سلولزی مانند کارتن و جعبه‌های مقوایی برای بسته‌بندی محصولات مختلف استفاده می‌شوند.
- محصولات بهداشتی: دستمال کاغذی، دستمال توالت، نوار بهداشتی ، دستمال سفره و پوشک بچه از جمله محصولات سلولزی بهداشتی هستند.
- مواد عایق: برخی از محصولات سلولزی به عنوان عایق حرارتی و صوتی در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند.
مزایای این محصولات عبارت اند از:
- تجدیدپذیری: سلولز از منابع تجدیدپذیر مانند چوب تهیه می‌شود و جایگزین مناسبی برای مواد نفتی است.
- زیست‌تخریب‌پذیری:بسیاری از محصولات سلولزی در طبیعت تجزیه می‌شوند و به محیط زیست آسیب نمی‌رسانند.
- قابلیت بازیافت: کاغذ و مقوا به راحتی قابل بازیافت هستند و به کاهش حجم زباله کمک می‌کنند.
- تنوع کاربرد: در صنایع مختلف کاربرد دارند و نیازهای متنوعی را برطرف می‌کنند.
- نرمی و لطافت: بسیاری از این محصولات مانند دستمال کاغذی و حوله، دارای بافت نرم و لطیف هستند
